Co to jest odporność / sprężystość psychiczna?

Co to jest odporność / sprężystość psychiczna?

Teoria odporności psychicznej

Życie nigdy nie jest idealne. Sprawy nie zawsze idą po naszej myśli, trudności są nieuniknione, wszyscy musimy jakoś sobie radzić z przeciwnościami losu.

Teoria Odporności /Sprężystości Psychicznej (Resilience Theory) dowodzi, że to nie natura przeciwności jest najważniejsza, ale sposób, w jaki sobie z nimi radzimy. Kiedy mamy do czynienia z nieszczęściem lub frustracją, odporność psychiczna pomaga nam odbić się od dna. Pomaga nam przetrwać, wyzdrowieć, a nawet rozwijać się w obliczu nieszczęścia.

Kiedy poproszono badaczy o debatę na temat natury odporności, wszyscy zgodzili się, że odporność jest zjawiskiem złożonym – może się inaczej przejawiać u różnych ludzi, w różnych organizacjach, kulturach i społecznościach. Badacze zgodzili się również, że ludzie mogą być bardziej odporni w pewnych momentach swojego życia, a mniej w innych, i że mogą być bardziej odporni w jednych aspektach życia niż w innych (Southwick, 2014).

Cechy charakteru a odporność psychiczna

Okazuje się, że dostęp do takich uczuć jak: wdzięczność, życzliwość, nadzieja i odwaga, stanowią „czynniki ochronne” w razie wystąpienia przykrych zdarzeń losowych. Pomagają nam pozytywnie się przystosować i uporać z trudnościami, takimi jak np. choroby fizyczne i psychiczne (Fletcher i Sarkar, 2013).

Badania empiryczne w tym obszarze pokazują, że niektóre wymiary osobowości mogą być istotnymi predyktorami odporności. Badacze odkryli pozytywną korelację pomiędzy zdolnością adaptacji a takimi czynnikami jak: wytrwałość, tworzenie sieci pozytywnych relacji społecznych oraz umiejętność regulacji emocjonalnej. Nie ustalono jednak związku przyczynowego, innymi słowy, nie wiemy, czy odporność wpływa na nasze mocne strony, czy odwrotnie.

Czy niektórzy ludzie rodzą się bardziej odporni niż inni? Czy odporność psychiczną można rozwijać?

W artykule: „Nauka o odporności: Implikacje dla zapobiegania i leczenia depresji”, opisano badanie, którego celem było ustalenie dlaczego niektórzy ludzie są w stanie poradzić sobie, nawet w obliczu istotnych przeciwności losu.

Do badania zaproszono trzy grupy osób, u których występowały „czynniki wysokiego ryzyka”:

• Instruktorzy sił specjalnych
• Byli jeńcy wojenni z Wietnamu
• Osoby, które doznały istotnej traumy

Badacze monitorowali różne czynniki: psychologiczne, genetyczne, duchowe, społeczne i biologiczne (Southwick, 2012).

Wyniki badania stwierdzają, że prawdą jest, iż występowanie wielu czynników ryzyka, w tym genetycznych, zwiększa siłę i zakres negatywnych konsekwencji dla człowieka w reakcji na stresowe wydarzenie, równocześnie stwierdzono, iż wzmacnianie czynników ochronnych zwiększa siłę odporności psychicznej.

Podsumowując: odporności można się uczyć, można ją budować poprzez różnorodne interwencje terapeutyczne (m.in. psychoterapię) wzmacniające wewnętrzne i środowiskowe „czynniki ochronne”. Jeśli jesteśmy wyposażeni w wiele „czynników ochronnych”, lepiej poradzimy sobie z różnymi przeciwnościami losu, szybciej wyjdziemy z trudnych sytuacji, szybciej powrócimy do stanu równowagi psychicznej i fizycznej, nie płacąc ceny ostrego kryzysu psychicznego.

Tłumaczenie i opracowanie: Marta Baraniak-Wiśniewska na podstawie https://positivepsychology.com/resilience-theory/